8 ژوئن 2023- در شماره ی ویژه‌ای از مجله یNutrients ، محققان داده‌های موجود در مورد عوامل ژنتیکی و فعل و انفعالات "ژن - رژیم غذایی" که می‌ تواند مدیریت تغذیه ای را در دیابت نوع 2 و اختلالات متابولیک گلوکز تغییر دهد، بررسی کردند.

زمینه

ناهمگونی دیابت نوع 2 از نظر تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی، توسعه درمان های جدید را برای ارائه درمان های شخصی سازی شده مطابق با ساختار ژنتیکی بیمار، اختلالات متابولومیک و دیس بیوز میکروبی روده، ضروری می کند.

شیوع فزاینده ی دیابت نوع 2 در سطح جهانی نشان می دهد که این بیماری عمدتاً ناشی از سبک زندگی بی تحرک، عدم تحرک فیزیکی و رژیم های غذایی ناسالم است.

به همین دلیل تحقیقات برای ارزیابی سهم ژن ها در توسعه ی دیابت نوع 2 و تدوین استراتژی های مدیریت شخصی برای کاهش بار این بیماریمورد نیاز است.در این شماره ی ویژه ، محققان پیشرفت های اخیر در پزشکی دقیق را در مورد مدیریت دیابت نوع 2، خلاصه و منتشر کردند.

ژن های دخیل در دیابت نوع 2

مطالعات گزارش کرده اند که واریانت ژن گیرنده ی گاما 2 فعال شده توسط پراکسی زوم(PPARG2)، خطر مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2 و چاقی را افزایش می دهد و واریانت ژنتیکی TCF7L2(فاکتور رونویسی 7-like 2)، با ترشح انسولین مرتبط است.

همچنین، افزایش 41 درصدی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در میان افراد حامل واریانت ژنتیکیrs7903146 ، گزارش شده است. با این حال، همانطور که در دو مطالعه پیشگیری با کمک تغییر در سبک زندگی گزارش شده است، می توان با افزایش فعالیت بدنی و کاهش وزن اضافی،بر این خطر غلبه کرد.

تحقیقات بیشتری برای تعیین واریانت ژنتیکی مرتبط با دیابت جوانان که در دوره ی بلوغ آغاز می شود(MODY)  و استراتژی‌های مدیریتی اختصاصی برای زیرگروهMODY ، مورد نیاز است.

دیابت حاملگی دارای ژنوتیپ ها و فنوتیپ های مختلفی است اما عوامل خطر ژنتیکی مشترکی با دیابت نوع 2 دارد، با این حال دارای واریانت های ژنتیکی متمایزی است.

پزشکی دقیق برای دیابت نوع 2

کارآزمایی T2D-GENE بررسی کرد که آیا مشاوره مبتنی بر وب در مورد رژیم غذایی و ورزش در دنیای واقعی موثر است یا خیر. در این مطالعه، خصوصیات ژنتیکی همه شرکت‌ کنندگان فنلاندی قبل از شروع مطالعه تعیین شد، و عملی بودن و مطابقت با اصلاحات سبک زندگی بر اساس تعداد افراد وارد شده به صورت آنلاین و سطوح فعالیت بدنی، بر اساس خود گزارشی شرکت کنندگان، تأیید گردید.

هدف این مطالعه تعیین تفاوت‌ها در پاسخ‌ها به مداخلات سبک زندگی با توجه به نمرات خطر ژنتیکی برای دیابت نوع 2، محاسبه ‌شده بر اساس وجود واریانت های ژن‌های پرخطر بود. نتایج بررسی شده شامل دیابت تازه شروع شده، ترشح انسولین، تغییر تحمل گلوکز و شاخص هایی برای ارزیابی حساسیت به انسولین بود.محققان با تجزیه و تحلیل فهرست چهار روزه رژیم غذایی طی سه سال، متوجه افزایش مصرف فیبر و کیفیت چربی و کاهش مصرف نمک شدند.

مطالعات اخیر که برای ارزیابی پروفایل‌های متابولومیک بیماران دیابت نوع 2 انجام شده است، گزارش داده‌اند که میکروبیوم روده به شدت در پاتوژنز دیابت نوع 2نقش دارد، بر اساس روابط بین متابولیت‌های روده مانند اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه(SCFA) ، اسیدهای صفراوی، مولکول‌های اسید آمینه و مسیرهای متابولیک گلوکز، مشخص گردید که بیشتر متابولیت‌ها به ویژه ایندول پروپیونیک اسید (IPA)با مقاومت به انسولین، مرتبط هستند.

اثرات مفید مصرف بالای فیبر غذایی ممکن است به دلیل تاثیر فیبر تغذیه ای بر افزایش سطح IPA در سرم، مشاهده شود.

یک مطالعه ی دیگر، بیان ژن و پروفایل های متابولومیک را پس از مداخله روزانه 5.20 گرم پروتئین ماهی قزل آلا طی هشت هفته ارزیابی کرد. نمونه‌های خونی از همه شرکت‌ کنندگان گرفته شد، که از آن سلول‌های تک هسته‌ای خون محیطی (PMBCs) جدا شد و داده‌ها از پاسخ‌ دهندگان با انسولین بالا به یک تست تحمل گلوکز دو ساعته ی خوراکی (GTT)و پاسخ‌دهندگان با انسولین پایین به این تست، به ‌دست آمد.

یافته های این مطالعه نشان داد که پروتئین ماهی قزل آلا تاثیر قابل توجهی بر متابولیسم گلوکز ندارد. پاسخ دهندگان با سطوح بالای انسولین، سطوح بالاتری از پروتئین گلیکوزیله آ (GlycA) و اسیدهای چرب غیراشباع مونو(MUFA)  و سطوح پایین تری از استات و گلیسین را در سرم خود در مقایسه با پاسخ دهندگان با سطوح کم انسولین داشتند.

با این حال، به جز استات، پروتئین ماهی سالمون به طور قابل توجهی سطوح متابولیت را تغییر نداد. هیچ تفاوت معنی داری بین پاسخ دهندگان در مورد بیان ژن مشاهده نشد، که احتمالاً به دلیل جمعیت محدود نمونه برداری شده، بود.

نتیجه گیری

بر اساس این یافته‌ها، پزشکی دقیق در مدیریت دیابت نوع 2 در زمان‌های اخیر توجه تحقیقاتی را به خود جلب کرده است. با این حال، کاهش وزن بدن، بهبود کیفیت رژیم غذایی، و تمرینات بدنی منظم در پیشگیری و مدیریت دیابت نوع 2 مرتبط با چاقی، صرف نظر از ساختار ژنتیکی افراد، موثر است.

با این وجود، شناسایی واریانت های ژنتیکی مرتبط با دیابت نوع 2، داده‌های متابولومیک جامع و افزایش آگاهی از تعاملات میکروبی روده، راه‌های جدیدی را برای توسعه استراتژی‌های مدیریت شخصی ‌شده برای زیرگروه های دیابت نوع 2 و گسترش چشم‌انداز درمانی برای این بیماریباز کرده است.

با این حال، تحقیقات بیشتر، از جمله کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده با حجم نمونه بزرگ، مورد نیاز است تا تعمیم پذیری یافته ها را بهبود بخشد.

علاوه بر این، اصلاح رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، یک رویکرد عملی است که می تواند برای ارتقای سلامت عمومی و به ویژه سلامت قلب و عروق افراد مبتلا به دیابت مورد استفاده قرار گیرد.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20230608/Shifting-towards-precision-medicine-for-type-2-diabetes-dietary-management.aspx